Międzynarodowy Ośrodek Szkolenia i Badań nad Dziedzictwem Kultury w Zagrożeniu prowadzi terminie 3-6 lipca 2023 roku część praktyczną warsztatów w zakresie ochrony dóbr kultury z przedstawicielami administracji państwowej i jednostek wojskowych z terenu woj. małopolskiego. Również Małopolska Policja bierze w nich aktywny udział. Założeniem warsztatów jest określenie i przetrenowanie działań w zakresie ochrony dóbr kultury w sytuacji kryzysowej oraz współdziałanie jednostek wojskowych z administracją publiczną.
Jednym z podstawowych założeń funkcjonowania Międzynarodowego Ośrodka Szkolenia i Badań nad Dziedzictwem Kultury w Zagrożeniu jest bezpieczne i zachowane dziedzictwo kulturowe. Elementem, który ma zapewnić realizację takiego zadania jest praktyczne sprawdzenie funkcjonowania wybranych podmiotów administracji publicznej i Sił Zbrojnych RP w trakcie przeciwdziałania skutkom sytuacji kryzysowych.
Celem warsztatów pk. ZABYTEK-23 nt. „Ochrona dóbr kultury w sytuacjach kryzysowych” jest dokonanie wszechstronnej analizy obowiązujących przepisów prawa oraz doskonalenie procedur współdziałania Sił Zbrojnych RP w procesie wsparcia układu pozamilitarnego w zakresie ochrony dóbr kultury w czasie sytuacji kryzysowej. Ich część praktyczna jest jednym z elementów pracy uczestników warsztatów analityczno - prawnych odbywających się z inicjatywy Międzynarodowego Ośrodka Szkolenia i Badań nad Dziedzictwem Kultury w Zagrożeniu. Realizacja części praktycznej warsztatów jest wynikiem i kontynuacją konsultacji oraz spotkań przedstawicieli Sił Zbrojnych RP z administracją rządową i samorządową realizowanych od stycznia 2023 roku.
Część praktyczna warsztatów pk. ZABYTEK-23 nt. „Ochrona dóbr kultury w sytuacjach kryzysowych” prowadzona jest w dniach 4-6 lipca 2023 r. przez Międzynarodowy Ośrodek Szkolenia i Badań nad Dziedzictwem Kultury w Zagrożeniu. Podczas części praktycznej współdziałają ze sobą Siły Zbrojne RP oraz administracja publiczna, w tym przedstawiciele Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie, Małopolskiej Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Szkoły Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej z Krakowa, Karpackiego Oddziału Straży Granicznej, Dowództwa Wojsk Obrony Terytorialnej, 11. Małopolskiej Brygady Obrony Terytorialnej, 6. Brygady Powietrznodesantowej, Centrum Przygotowań do Misji Zagranicznych oraz Oddziału Żandarmerii Wojskowej z Krakowa. Natomiast zabezpieczenie logistyczne zapewnia 35. Wojskowy Odział Gospodarczy.
Z jednostek Policji do realizacji ćwiczenia praktycznego przystąpiły Komenda Miejska Policji w Krakowie, Sztab Policji KWP w Krakowie, Komisariat Wodny Policji w Krakowie oraz Samodzielny Pododdział Kontrterrorystyczny Policji w Krakowie.
Obserwatorami warsztatów są przedstawiciele Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego oraz Ministerstwa Obrony Narodowej.
Scenariusz części praktycznej pierwszego dnia warsztatów ZABYTEK-23 obejmował ewakuację dóbr kultury z Zamku Królewskiego na Wawelu i transport drogą wodną na docinku rzeki Wisły do Opactwa Benedyktynów w Tyńcu. 4 lipca żołnierze Wojskowego Zgrupowania Zadaniowego ZAMEK, pod nadzorem pracowników muzeum, dokonali zabezpieczenia, zaewidencjonowania oraz ewakuacji zbiorów do wyznaczonych uprzednio miejsc z wykorzystaniem czterech łodzi płaskodennych. Zadanie to zostało zrealizowane wraz z wydzielonymi siłami Państwowej Straży Pożarnej oraz pod ochroną Policji (m.in. eskorta na Wiśle była realizowana przez policyjnych kontrterrorystów i załogę z komisariatu wodnego). Epizod szkoleniowy dotyczący udaremnienia próby wywozu dóbr kultury drogą powietrzną zrealizowano aplikacyjnie przy udziale Karpackiego Oddziału Straży Granicznej na Lotnisku Kraków-Balice.
W drugim dniu części praktycznej warsztatów (5 lipca 2023 r.) w rejonie Placu Szczepańskiego w Krakowie przeprowadzono kolejne epizody szkoleniowe. W obiekcie Pałac Sztuki mieszczącym się na Pl. Szczepańskim 4 w Krakowie nastąpiła - hipotetyczna - eksplozja ładunku wybuchowego, w wyniku której doszło do uszkodzenia elewacji budynku oraz pożaru. Jednocześnie, w pobliżu zostało ujawnione urządzenie zawierające prawdodobnie materiały wybuchowe. Na miejsce zostaje skierowany patrol Policji, policyjna grupa rozpoznania minersko – pirotechnicznego, PSP, Straż Miejska Miasta Krakowa. Policja podjęła działania zmierzające do ograniczenia ruchu pojazdów w rejonie zdarzenia, zapewniając drożność dróg dojazdowych dla podmiotów uczestniczących w działaniach. Straż Miejska Miasta Krakowa prowadziła działania wspierające pracę Policji w kierowaniu ruchem. Policyjni pirotechnicy z psem do nawęszenia zapachu materiałów wybuchowych ujawnili materiały wybuchowe i przystąpili do ich neutralizacji z wykorzystaniem specjalistycznego wielozadaniowego robota pirotechnicznego. Tymczasem żołnierze Wojskowego Zgrupowania Zadaniowego ZAME, wydzielonych sił Państwowej Straży Pożarnej, Wojskowej Straży Pożarnej oraz Zespołu CIMIC wspomaganego przez eksperta z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie zrealizowały skoordynowane działania polegające na zabezpieczeniu terenu po eksplozji, gaszeniu pożaru i ewakuacji osób oraz dóbr kultury z Pałacu Sztuki a także raportowaniu zniszczeń obiektu zabytkowego. Ze względu na charakter realizowanych działań oraz przeprowadzone ustalenia w trakcie całego zdarzenia, równolegle swoje czynności wykonywała (aplikacyjnie) policyjna grupa operacyjno – procesowa.
6 lipca zaplanowana kolejne działania w ramach warsztatów pk. ZABYTEK-23, tym razem w innej części województwa.
