Kraków stawia na dyscyplinę i czas w walce z zadłużeniem

Miasto nie ukrywa, że finanse są napięte, ale zamiast gwałtownych cięć woli stopniowe naprawianie budżetu. W Krakowie mówi się o racjonalizacji wydatków, poszukiwaniu pieniędzy z zewnątrz i o długim horyzoncie czasu potrzebnym do odwrócenia trendu. Decyzje zapadają też na sali obrad — tam prezydent przedstawia liczby, które trudno ignorować.

• Wyzwania finansowe Krakowa
• Nadzwyczajna sesja Rady Miasta
• Inwestycje, dług i plan naprawczy

Wyzwania finansowe Krakowa

Kondycja budżetu nie pogorszyła się z dnia na dzień — to efekt lat intensywnych inwestycji zbieżnych z nieprzewidzianymi szokami gospodarczymi. Miasto tłumaczy, że spadki wpływów z podatków po reformach z lat 2019–2022, w tym Polskim Ładzie, oraz inflacja i skok cen energii znacząco uszczupliły zasoby. Według miejskich danych łączne skumulowane zadłużenie ma osiągnąć poziom około 7,8 mld zł pod koniec 2025 roku.

Rok 2023 był wyjątkowo trudny — miasto odnotowało rekordowy wynik operacyjny na minusie (-740 mln zł) i deficyt budżetowy rzędu -1,6 mld zł, a skumulowane zadłużenie wzrosło z roku na rok o około 1,35 mld zł. Jednocześnie struktura wydatków pokazuje, że największą pozycję zajmują wydatki bieżące, z których wiele ma charakter sztywny i obsługuje obligatoryjne zadania (edukacja, transport, utrzymanie infrastruktury).

Nadzwyczajna sesja Rady Miasta

Podczas nadzwyczajnej sesji Rady Miasta, zwołanej przez część radnych 23 października, prezydent Aleksander Miszalski przedstawił diagnozę i kierunki działań. Przytoczył skalę problemu, ale także pierwsze symptomy poprawy:

“Największym problemem Krakowa jest obecnie deficyt operacyjny, czyli fakt, że dochody bieżące nie pokrywają bieżących wydatków. Widać jednak symptomy poprawy, ponieważ od 2024 roku udało się ten deficyt zredukować o ponad 600 mln zł do obecnie planowanego poziomu wynoszącego -84 mln zł. Przyczyn tych ujemnych wartości trzeba m.in. szukać w luce oświatowej, którą miasto od lat pokrywa z własnych środków… Nie możemy też zapominać, że wskutek Polskiego Ładu i innych reform podatkowych Kraków stracił ponad 1,6 mld zł dochodów… Sumując, dopiero odbudowa nadwyżki operacyjnej, m.in. poprzez racjonalizację wydatków bieżących, pobudzanie dochodowości miasta i pozyskiwanie środków zewnętrznych, pozwoli nam zmniejszyć udział środków zwrotnych w inwestycjach, czyli nie powiększać zadłużenia” — podkreślił prezydent Aleksander Miszalski.

Miasto jednocześnie podkreśla, że część zmian finansowych może być trwała i pozytywna: nowa ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, przyjęta pod koniec 2024 roku, ma zwiększyć znaczenie wpływów z PIT i CIT i w praktyce podniosła udział tych podatków w dochodach Krakowa z około 36% do 61% w 2025 roku. To zmiana, która — jeśli utrzyma się wzrost bazy podatkowej — może stabilizować wpływy.

Inwestycje, dług i plan naprawczy

Kraków nie rezygnuje ze strategii inwestycyjnej, ale wybiera projekty bardziej selektywnie. W praktyce oznacza to rezygnację z kilku dużych, kosztownych przedsięwzięć na rzecz wielu mniejszych zadań, które bezpośrednio poprawią jakość życia mieszkańców. Jednocześnie miasto aktywnie sięga po środki zewnętrzne — w bilansie lat 2024 i 2025 jest ponad 1,6 mld zł pozyskanych środków unijnych i krajowych.

W krótkim terminie brak nadwyżki operacyjnej zmusza do korzystania ze źródeł zwrotnych. Dlatego w planach jest emisja obligacji na 305 mln zł, która ma zasilić budżet inwestycyjny i rozłożyć spłatę w czasie. Miasto przewiduje, że przy niższych stopach procentowych koszty obsługi zadłużenia utrzymają się na poziomie około 400 mln zł rocznie, co daje przestrzeń manewru przy spłatach.

Równoległe działania obejmują racjonalizację wydatków bieżących bez gwałtownego ograniczania usług, poszerzanie bazy podatkowej przez wspieranie biznesu oraz pozyskiwanie dotacji. Służą temu analizy potrzeb i priorytetyzacja zadań — miasto deklaruje, że będzie koncentrować środki tam, gdzie przyniosą najwięcej korzyści dla codziennego życia mieszkańców.

Zewnętrzne oceny pozostają umiarkowanie optymistyczne: agencja ratingowa S&P Global Ratings potwierdziła długoterminową ocenę wiarygodności kredytowej Krakowa na poziomie A- i uznała perspektywę za stabilną, co daje miastu pewne pole do dalszego planowania finansów.

Przebieg naprawy budżetu ma charakter długofalowy. Miasto zakłada najpierw wyhamowanie dynamiki zadłużenia, później ograniczanie deficytu operacyjnego, a w dalszym etapie dążenie do nadwyżki operacyjnej. Efekty będą widoczne stopniowo — w kolejnych latach będą to mniejsze deficyty i stabilizacja kosztów obsługi długu, a dopiero potem realne zmniejszanie skumulowanego zadłużenia.

na podstawie: Urząd Miasta Krakowa.