Smog, pył PM o różnych rozmiarach, to często słyszane słowa w okresie jesienno-zimowym. Jeszcze kilkanaście lat temu powszechnym przesłaniem kampanii edukacyjnych było hasło mające informować, że spalanie odpadów jest szkodliwe dla zdrowia. Obecnie w wielu miejscach, za przyczyną licznych programów dotacyjnych oraz wzrastającej świadomości ekologicznej społeczeństwa nie istnieje infrastruktura, która pozwoliłaby na spalenie odpadów w celach grzewczych. Piece na paliwa stałe wymieniane są na te opalane gazem ziemnym lub pompy ciepła z wymiennikami gruntowymi lub powietrznymi, często zasilane z paneli fotowoltaicznych. Termomodernizacje i domy naszpikowane elektroniką pozwalają na minimalizację zużycia energii, jednak każdy program tworzony i użytkowany jest przez człowieka. Zatem umiejętne korzystanie z posiadanych dóbr to także korzyść dla środowiska.
Lokalne wykorzystanie zasobów, współdzielenie, korzystanie z usług zamiast z dóbr to kilka zagadnień, które powinny skłonić nas do ekomyślenia.
Lokalne wykorzystanie zasobów
Pomidory z Holandii, truskawki z Hiszpanii, sałata z Węgier itp. przykłady pokazują, że życie w harmonii z naturą stało się niewygodne. Społeczeństwo potrzebuje dostępu do wszystkich dóbr w sposób natychmiastowy. Stąd sieci handlowe odpowiadając na potrzeby klientów organizują całoroczne dostawy towarów z najdalszych zakątków świata, podczas gdy w okresie zbiorów konsumenci zaspokojeni wcześniejszym dostępem do pełnej gamy warzyw i owoców nie są chętni do przyjęcia pełni plonów od lokalnych wytwórców. Nie są też znacząco zainteresowani ich marynowaniem, mrożeniem, czy inną formą przechowywania, bowiem wiedzą, że owe dobra będą dostępne każdego dnia, nawet mimo pochodzenia z odległego kraju. Czy potrafimy ustawić swoją dietę tak, aby sięgać po lokalne produkty, eliminując wpływ na jakość środowiska generowany przez międzynarodowy transport lotniczy i drogowy? Jesteśmy eko, kupując biomarchewkę z Holandii?
Współdzielenie
Przycinając żywopłot z częstotliwością raz w roku nie musimy posiadać własnej piły. Potrzebujemy dojeżdżać do celu? Nie jest to tożsame z potrzebą posiadania samochodu. Organizujemy corocznie przyjęcie w ogrodzie? Nie musimy posiadać namiotów festiwalowych. Koszt posiadania zasobu jest zazwyczaj większy od korzystania z nich poprzez wypożyczenie. Dodatkowo mijająca moda, zmiana przyzwyczajeń, dorastające dzieci, to tylko przykładowe czynniki wyłączające dany zasób z użytkowania. Coraz popularniejszą formą zaspokajania potrzeb konsumpcyjnych jest krótko lub długoterminowe wypożyczanie zasobów. Istnieje wiele zalet takiego rozwiązania. Wypożyczając samochód na wakacje nie budujesz garażu. Korzystając z wypożyczonej piły do żywopłotu nie przechowujesz jej w domu, czym oszczędzasz miejsce możliwe do realizacji innych bardziej pilnych potrzeb. W skali wielu przedmiotów niejeden garaż, altana ogrodowa i inne przybudowane do domów wiaty mogłyby okazać się niepotrzebne. Zarówno przedmioty, jak i miejsca do ich przechowywania pochłaniają surowce potrzebne do ich budowy. Po pewnym czasie, często nadal sprawne, stają się odpadami. Zatem aby dbać o środowisko nie wystarczy tylko nie palić śmieci i oszczędzać energię. Prawdziwie dbać o środowisko to ograniczać konsumpcjonizm, realizować potrzeby w sposób jak najmniej uciążliwy dla środowiska. Współdzielić…? Czy pięciu sąsiadów nie mogłoby wspólnie używać jednej kosiarki? Problem w tym, że przez 97% czasu stoi ona bezczynnie, ale te 3% zapotrzebowania realizowane jest zazwyczaj równolegle przez wszystkich w tym samym dniu. Chcemy być eko? Zastanówmy się, czy mógłbyś kosić w czwartek, bo sąsiad z prawej kosi w piątek, a ten z lewej w sobotę?
Usługi jako sposób na oszczędność zasobów
W nawiązaniu do współdzielenia można wydzielić jeszcze jeden wątek, a mianowicie korzystanie z usług. Nawiązując do realizacji celów, jakim jest dotarcie do wyznaczonego miejsca lub przewiezienie ładunku, zamiast posiadania samochodu można skorzystać z usługi transportu osobowego lub towarowego. Coraz powszechniejszym jest wypożyczanie urządzeń biurowych wraz z usługą serwisową. Głównym motywem pro środowiskowym jest pewność producenta, że wyeksploatowany sprzęt do niego wróci. Wartością takiego zabiegu jest możliwość odzyskania surowców i materiałów, z których owa rzecz jest zbudowana. Podczas drobnych prac remontowych w domu, często kupujemy rzeczy, które zostaną użyte tylko raz. Są to np.: wiertarko-wkrętarka, pędzle, wałki, packi itp. akcesoria, które stanowią codzienne narzędzie pracy ekip remontowych. Korzystając z ich usługi nie kupujemy rzeczy, których użyjemy tylko raz, nie wytwarzamy niepotrzebnych odpadów, nie marnujemy zasobów. Zamawiamy efekt w postaci pomalowanej ściany, czy ułożonych kafelków, a urządzenia do tego potrzebne będą wykorzystane wielokrotnie.
Podsumowanie
Idea zrównoważonej konsumpcji wcale nie mówi o wyrzeczeniach. Stawia jednak na efektywność wykorzystania zasobów. Powiesz, że nie od Ciebie zależy, w co zapakowane są produkty, że to nie od Ciebie zależy dostępność do usług i dóbr w Twoim miejscu zamieszkania. Przeciwnie. To właśnie wybory konsumentów są kluczowym czynnikiem decydującym o rozwoju handlu i usług. Jeśli w sklepie konsumenci nie będą kupować ziemniaków z południa Europy, a masowo będą domagali się tych wyprodukowanych lokalnie, jakże zareaguje dobry menadżer sklepu? Zapewne poszuka lokalnych dostawców i zapewni klientom oczekiwany towar. Jeśli w wypożyczalni zagęszczarek i betoniarek klienci będą pytać o kosiarki i piły to i one pojawią się w ofercie przedsiębiorcy. To działanie jednostek składa się na globalne trendy. Pewne trzeba rozwijać, a inne ograniczać. Najważniejsze, aby w codziennych decyzjach mieć świadomość, jak wiele zabieramy z natury, aby zaspokajać swoje potrzeby. Warto wiedzieć, że można osiągnąć ten sam efekt ograniczając czerpanie, często nieodnawialnych zasobów środowiska. Konsumencie! Jesteś w centrum uwagi, bo to ty możesz dać Ziemi oddech.
„Uzależnieni od tlenu” to projekt realizowany przez Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Zielonki we współpracy z Pracownią Demonstracji Fizyki Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej AGH”. Projekt zrealizowany przy wsparciu finansowym Powiatu Krakowskiego oraz gmin: Zielonki, Michałowice, Igołomia-Wawrzeńczyce.
Autor: dr inż. Jacek Pietrzyk, koordynator projektu
 |  |  |
