Międzynarodowe Centrum Kultury zaprasza na spotkanie z Krzysztofem Czyżewskim – praktykiem idei, pisarzem, tłumaczem, redaktorem, reżyserem i autorem książki „W stronę Xenopolis”. Odbędzie się ono w czwartek, 30 stycznia, o godz. 18.00 w siedzibie MCK na Rynku Głównym 25.
Najobszerniejszy jak dotąd wybór twórczości eseistycznej Krzysztofa Czyżewskiego umiejscawia Europę Środkową w samym środku najważniejszych dla współczesnego świata pytań i problemów: kryzysu wspólnotowości, pogłębiających się podziałów i coraz ostrzejszych wojen kulturowych.
Dla współtwórcy ośrodka „Pogranicze” Europa Środkowa nie jest tylko geopolityką i nie ma – jak chciał Peter Handke – znaczenia „wyłącznie meteorologicznego”. Jawi się bardziej jako etos i postawa, która wykorzenieniu przeciwstawia przynależność, kompleksowi prowincjonalizmu – siłę prowincji, a ostro zarysowanym granicom – przestrzeń przenikania i współistnienia.
Czyżewski zawzięcie poszukuje żywej i wychylonej ku przyszłości, scalającej narracji, zdolnej stworzyć przeciwwagę narodowych mitów, tak silnie określających naszą rzeczywistość w ostatnich dwóch stuleciach. W leksykonie najważniejszych dla niego pojęć znajdują się zapomniane słowa, takie jak „agora”, „pogranicze”, „obcowanie”, „tkanka łączna” czy magiczny „neimar” – budowniczy mostów.
W swoich eseistycznych peregrynacjach podąża po mapie wyznaczonej przez outsiderów, wygnańców i kontestatorów, wędrownych artystów czy niesfornych intelektualistów, dla których Europa pozostawała i pozostaje ciągle niezrealizowanym w pełni projektem. Często przywołuje Mickiewicza, Vincenza, Rotha, Stempowskiego, Giedroycia, Kołakowskiego, Tischnera, Barańczaka, Venclovę, a nade wszystko Miłosza, którego jest wyjątkowym i wnikliwym czytelnikiem.
Gorzkie refleksje, jakie wyciąga z historii XIX i XX wieku, nie pozwalają mu być niewinnym flâneurem zachwyconym urokami Nowego Jorku, Berlina czy Wiednia. Częściej zabiera czytelnika w podróż po europejskich peryferiach: do rumuńskiej Timisoary, kawiarni w siedmiogrodzkim Sybinie, do Czerniowiec – miasta „tańczącego na wzgórzach” na rubieżach dawnej monarchii habsburskiej, Wilna czy Krasnogrudy i Sejn, z którymi związał swoje życie.
Uwaga ciągnie go też w rejon europejskiego „epicentrum burz” – do Kosowa i Bośni, które opisuje tuż po tragicznym konflikcie na początku lat 90. ubiegłego wieku. W pełniejszym zrozumieniu historii tych miejsc, gdzie „nikt nie może mieć racji i nikt nie może być jej pozbawiony”, pomagają mu Rebeca West, Edith Durhan, Ivo Andrić, Danilo Kiš, Maria Todorova, Robert Kaplan, Drago Jančar czy Roger Cohen.
Krzysztof Czyżewski – praktyk idei, pisarz, tłumacz, redaktor, reżyser i wykładowca uniwersytecki. Współtwórca Fundacji „Pogranicze” i Ośrodka „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów” w Sejnach.
Wraz z zespołem „Pogranicza” powołał do istnienia Międzynarodowe Centrum Dialogu im. Czesława Miłosza w Krasnogrudzie. Inicjator programów dialogu międzykulturowego w Europie Środkowo-Wschodniej, na Kaukazie, w Azji Środkowej, Indonezji, Bhutanie, Afryce Północnej, Bliskim Wschodzie, Stanach Zjednoczonych i innych pograniczach świata.
Wykładowca wielu uniwersytetów w Europie, Azji i USA; profesor Uniwersytetu Bolońskiego i Rutgers University.
Autor książek, między innymi: „Ścieżka pogranicza” (2001 r.), „Linia powrotu. Zapiski z pogranicza” (2008 r.), „Miłosz. Tkanka łączna” (2014 r.), „Małe centrum świata. Zapiski praktyka idei” (2017 r.), „Żegaryszki” (2018 r.).
Współautor takich książek jak m.in.: „Podręcznika dialogu. Tożsamość i zaufanie” (2012 r.), „Miłosz – Dialog – Pogranicze” (2012 r.), „Krasnogrudzkiego mostu. Niezbędnik budowniczego” (2016).
Reżyser opowieści teatralnych „Pogranicza”, w tym ostatnio: „Trzy kobiety. Metamorfozy mitu Medei u Owidiusza i Picassa” oraz „Misterium mostu”. Przez Jerzego Giedroycia uhonorowany nagrodą „Małego Berła Kultury Polskiej”. W 2014 roku otrzymał Nagrodę Dana Davida, a w 2018 – wraz z zespołem „Pogranicza” – Europejską Nagrodę Kultury im. Księżniczki Małgorzaty wręczoną w Amsterdamie.
